مسجدالاقصی به عنوان مکانی متبرک، از دیرباز مورد توجه مسلمانان و غیرمسلمانان بوده است. منظور از مسجدالاقصی تمام بخش‌های حرم شریف است که صهیونیست‌ها به منظور منحرف کردن اذهان مسلمانان مدعی هستند مسجد قبله‌ای، مسجدالاقصی است. مسجدالاقصی زمینی به مساحت 144 هزار متر مربع است که دیوارهای جنوبی و شرقی از قدس قدیم آن را احاطه کرده است. مسجدالاقصی بر بالای تپه موریا در وسط شهر قدس در فلسطین واقع شده که پانزده در، چهار گلدسته، تعدادی نمازخانه، چاه‌های آب، ساختمان، مسجد جامع قبله‌ای، تعدادی قبة و قبة الصخره در بخش میانی را شامل می‌شود. با توجه به این‌که مسجد در اسلام، به محل سجود گفته می‌شود، این بخش از زمین محدوده‌ای برای سجده و عبادت به شمار می‌رود که به تمام این محوطه مسجدالاقصی اطلاق می‌شود و بسیار مقدس است و بنا به روایتی، به دست حضرت آدم (ع) ساخت شده است. در دوره های مختلف اسلامی دو ساختمان اصلی در مسجدالاقصی بنا شد. اول مسجد قبله‌ای در جنوب و دیگری مسجد قبة الصخره در وسط. این دو مسجد داخل یک مسجد نیستند و همچنین هرکدام از آن‌ها مسجدالاقصی نیستند، بلکه هر یک مسجدی در محوطه‌ای هستند که به آن مسجدالاقصی گفته می‌شود. در مسجدالاقصی بناهای دیگری نیز وجود دارد که گفته می‌شود تعداد آن‌ها به 200 اثر می‌رسد. تعدادی مدرسه، رواق، چاه، منبر و ستون.

اماکن مهم مسجدالاقصی
اماکن مهم محوطه مسجدالاقصی عبارت‌اند از: مسجد قبله‌ای، نمازخانه المروانی، مسجد قبه الصخره، دیوار جنوب غربی، دیوار المغاربه، دیوار البراق، باب السلسله. اما اشغال‌گران یهودی بخش‌هایی از مسجدالاقصی را تصاحب کرده‌اند؛ باب المغاربة از جلمه آن‌هاست که از زمان اشغال فلسطین بر آن سیطره یافتند و با یورش‌های متعدد مانع از ورود مسلمانان به آن شدند. بخش دیگر، دیوار البراق است که جزئی از دیوار غربی مسجدالاقصی به شمار می‌رود و آن را به دیوار «المبکی» تبدیل کردند که جایی برای عبادت یهودیان به شمار می رود و مانع از نزدیک شدن مسلمانان به آن می‌شوند. هم چنین مدرسه تذکریه که از سال 1969 اشغال و به اردوگاه سربازان یهودی تبدیل شد و مدرسه عمریه که به شهرداری اشغال‌گران ملحق شد. همچنین دو اتاقک برای عبادت بالای صحن صخره قرار داشت که آن را به نقطه‌ای برای دیدبانی پلیس اسرائیل در قلب مسجدالأقصی تبدیل کردند. دیوار «الکرد» جزئی از دیوار غربی مسجدالاقصی است که نام دیوار مبکی کوچک را به آن دادند. یهودیان از شیوه‌های مختلف برای تسلط به مسجدالاقصی استفاده کرده‌اند: اجازه ورود یهودیان به مسجدالاقصی، ممانعت از ورود مسلمانان، هتک حرمت، تقسیم‌بندی میان مسلمانان و یهودیان و ساخت‌و‌سازهای متعدد از جمله آن‌ها به شمار می‌رود. اما آن‌چه بیش از همه اهمیت دارد این است که اشغال‌گران در نظر دارند مسجد قبة الصخره و یا مسجد قبله‌ای را به جای کل محوطه مسجدالاقصی نشان دهند و ذهن مسلمانان را از فضای کلی این مکان مقدس منحرف سازند. بنابراین، استفاده از اسم مسجدالاقصی به جای حرم قدسی شریف، شامل مسجد قبله‌ای، مسجد قبة الصخره، دیوارها و تمامی فضای اطراف آن است.
 
گاهی از مسجد قبله‌ای به اشتباه به عنوان مسجدالاقصی نام برده می‌شود که در واقع بخش جنوبی مسجدالاقصی است که دارای گنبدی سربی بوده و نمازخانه اصلی مردان محسوب می‌شود. دیگر بخش‌ها، چون نمازخانه مروانی، دیوار البراق و باب المغاربه یاد می‌شود، در واقع جزئی جدا نشدنی از مسجدالاقصی هستند. همچنین زمانی که گفته می‌شود نمازخانه البراق فقط نمازخانه است و مسجد نیست یا زمانی که از مسجد المغاربة، مسجد زنان و نمازخانه قدیمی الاقصی نام می‌بریم، این مفاهیم به درک مفهوم مسجدالاقصی کمک می‌کند؛ با اعتبار این‌که مسجدی واحد نیست و حتی تعدادی مسجد هم نیست یا مجموعه مساجد جدا از هم نیست، بلکه محوطه‌ای است که همه این عناصر را در خود جای داده که جزئی جدانشدنی از آن به شمار می‌رود. آثاری که در مسجدالاقصی از اهمیت بسیاری برخوردارند از این قرارند: مسجد قبله‌ای که جزء جنوبی مسجدالاقصی است و روبه‌روی قبله قرار دارد که در زمان عمر بن خطاب در دوران فتوحات اسلامی به دنبال فتح قدس در سال پانزده هجری (636 میلادی) بنا شد که طول آن از داخل هشتاد متر، عرض آن 55 متر است با قبه‌ای سربی که گنجایش پنج هزار و پانصد نمازگزار را داراست. پس از اشغال از سوی صلیبی‌ها، کنار آن کلیسا ساختند و در بخش دیگر آن استراحت‌گاه و انبار ذخایر که صلاح الدین ایوبی در سال 538 هجری (1187 میلادی) آن را آزاد کرد و منبری در آن قرار داد که بسیار زیبا بود. اما در سال 1967 این منبر از سوی یهودیان در زمان اشغال قدس آتش گرفت. قبة الصخره نیز ساختمانی هشت ضلعی با گنبدی طلایی است که در قلب مسجدالاقصی واقع شده و از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین آثار معماری اسلامی به شمار می‌رود. عبدالملک بن مروان، خلیفه اموی در سال‌های 66 تا 86 هجری (685 تا 705 میلادی) به منظور نشان دادن عظمت اسلام به بازسازی این مکان پرداخت.

نقش این مسجد در واقعه اسراء و معراج حضرت محمد (ص) اهمیت بسیاری دارد که مورد توجه مسلمانان است. زیر گنبد طلایی صخره‌ای است و به همین مناسبت مسجد صخره نام گرفته. در بخش تحتانی این صخره، در سمت جنوبی، جای پای پیامبر اکرم (ص) است که از این مکان به معراج رسید. محراب موجود نیز مکان برگزاری نماز جماعت پیامبر اکرم با دیگر انبیای الهی و فرشتگان در شب معراج بوده است. در کنار صخره مقام حضرت خضر است. صخره بالاترین بقعه در مسجدالاقصی است که دارای مساحتی حدود سه هزار متر مربع است که در زمان اشغال صلیبی‌ها به کلیسا تبدیل و بالای قبه صلیبی قرار داده شد و در زمان صلاح الدین ایوبی مسجد قبة الصخره آزاد شد. گفته می‌شود اولین کسی که الأقصی را بنا کرد حضرت آدم (ع) بود که مساحت آن تاکنون تغییری نکرده است، سپس ابراهیم (ع) دو هزار سال پیش از میلاد، آن را بازسازی کرد و بعد فرزندانش اسماعیل و یعقوب. حضرت سلیمان (ع) نیز یک هزار سال پیش از میلاد آن را تجدید بنا کرد.
مسجدالاقصی دارای پنج دروازه قفل و ده دروازه باز است که باب الاسباط، باب حطه، باب شرف الانبیاء (فیصل)، باب الغوائمه(الخلیل)، باب الناظر، باب الحدید، باب القاطنین، باب المتوضأ(لمطهره)، باب السلسله و باب المغاربة از دروازه‌های باز هستند. باب المغاربه در دیوار غربی مسجدالاقصی واقع شده و بر بالای تپه‌ای خاکی قرار دارد که به دیوار چسبیده که گذرگاهی برای ورود نمازگزاران است، این منطقه نیز به منطقه المغاربة معروف است که یهودیان سعی در اشغال آن دارند تا معبری برای یهودیان به مسجدالاقصی باشد. *

روز جهانی قدس
روز قدس (نام رسمی در ایران: روز جهانی قدس)، مناسبتی رسمی در جمهوری اسلامی ایران است که از یک سال پس از انقلاب ایران، در آخرین جمعهٔ ماه رمضان و در حمایت از ملت فلسطین برگزار می‌شود.هم‌چنین در این روز، گروه‌هایی از مسلمانان در نقاط مختلف جهان حمایت خودشان را از مردم فلسطین به نمایش می‌گذارند. گروه‌هایی از یهودیان و طرفداران کشور اسرائیل نیز در کشورهای اروپایی و آمریکا، تظاهراتی را علیه این مراسم به راه می‌اندازند.روز قدس روزی رسمی در تقویم جمهوری اسلامی ایران است. با وجود این که رسماً گفته می‌شود روز قدس در آخرین جمعهٔ رمضان برگزار می‌شود، به این دلیل که در ایران عید فطر (و پایان رمضان) معمولاً یک یا دو روز دیرتر از دیگر کشورهای مسلمان برگزار می‌شود، در صورتی که روز آخر ماه رمضان جمعه یا شنبه باشد روز قدس معمولاً یک هفته زودتر برگزار می‌شود.قدس نام عربی اورشلیم است. هم‌چنین روز قدس با یوم یروشالاییم در اسرائیل، (به معنای: روز اورشلیم) که تعطیل رسمی و روز جشن یک‌پارچه‌شدن شهر اورشلیم است، متفاوت است.به پیشنهاد ابراهیم یزدی، وزیر خارجه دولت موقت مهدی بازرگان، نام‌گذاری آخرین جمعه ماه رمضان به نام روز قدس مطرح گردید. بازرگان پیرامون چگونگی مطرح شدن روز قدس و اهداف ان می‌گوید:« سال‌‏ها قبل از پیروزی انقلاب کشورهای عربی و در راس آن سازمان آزادی‌بخش فلسطین روزی را در ماه اکتبر که یادآور پیروزی فلسطنیان در دره کرامه بود را روز فلسطین عنوان کردند. وی در توضیح چگونگی نام‌گذاری روز فلسطین نزد فلسطینیان گفت: بعد از جنگ چند روز سال ۱۹۶۷ و شکست مصر و سوریه برای اولین بار فلسطینی‌‏ها توانستند با یک سلسله عملیات نظامی در دره کرامه که مرز اردن و سوریه بود ارتش اسرائیل را به داخل آن منطقه بکشانند و با عملیات چریکی لطمات بسیاری شدیدی علیه اسرائیل وارد کردند.وزیر خارجه دولت مهدی بازرگان افزود: به دنبال این پیروزی آن روز تاریخی به «معرکه کرامه» و «روز جهانی فلسطین» عنوان گردید که در ماه اکتبر مراسمی در این روز در همه جا برگزار می‌شد. وی با بیان اینکه نامگذاری روز فلسطین هویت عربی داشت و مورد استقبال مسلمانان و کشورهای اسلامی قرار نگرفت، اظهارداشت: پس از پیروزی انقلاب در وزارت امور خارجه با دوستانی از جمله آقایان کمال خرازی و علی صادقی تهرانی معاونان سیاسی و بین‌الملل اینجانب، بحث وتبادل نظر کردیم و در نتیجه پیشنهادی به بنیانگذار انقلاب ارایه کردیم که روز قدس به جای روز فلسطین در آخرین روز جمعه ماه مبارک رمضان قرار گیرد. وی تصریح کرد: علت این که جمعه آخر ماه رمضان را مطرح کردیم به این دلیل بود که دهه آخر ماه رمضان یعنی از ۱۹ تا ۲۷ این ماه در خصوص شب قدر اختلاف‌‏هایی وجود دارد به همین دلیل جمعه آخر ماه رمضان پیشنهاد شد.»در ۱۶ مرداد ۱۳۵۸، پس از بمباران جنوب لبنان توسط نیروهای دفاعی اسرائیل، سید روح‌الله خمینی بدون اشاره به ابراهیم یزدی، از مسلمانان جهان خواست تا آخرین جمعهٔ ماه رمضان را به عنوان «روز قدس» انتخاب کنند و در این روز همبستگی خود را در حمایت از «حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین» به نمایش بگذارند.ابراهیم یزدی البته در همان ایام در گفتگوی خود با محمدمهدی جعفری که در کتاب خاطرات وی درج شده از اینکه خمینی بدون اشاره به ابراهیم یزدی از این پیشنهاد استفاده کرد گله می‌کند:« ....محسن رفت، من بیرون سالن منزل آقای حاج سید جوادی با دکتر یزدی شروع کردم به صحبت کردن، دکتر یزدی گله می‌کرد و می‌گفت: روز قدس را من در نماز جمعه پیشنهاد کردم که آخرین جمعه ماه مبارک رمضان باشد، من به امام این پیشنهاد را کردم، اما وقتی اعلام شد اصلاً اسمی از من نبردند. من به او گفتم: تو برای اسم این کار را کردی یا برای خدا ؟دکتر یزدی گفت: نه، برای خدا و به خاطر فلسطینی‌ها این کار را کردم.من گفتم : حالا به نام هر کس که می‌خواهد تمام بشود، اسم در اینجا مهم نیست.»

آیت‌الله خمینی در مورد روز قدس گفته بود: «روز قدس فقط روز فلسطین نیست، روز اسلام است؛ روز حکومت اسلامی است. روزی است که باید جمهوری اسلامی در سراسر کشورها بیرق آن برافراشته شود. روزی است که باید به ابرقدرتها فهماند که دیگر آنها نمی‌توانند در ممالک اسلامی پیشروی کنند. من روز قدس را روز اسلام و روز رسول اکرم می‌دانم، و روزی است که باید ما تمام قوای خودمان را مجهز کنیم.» همچنین او در شرح جهانی بودن این روز گفت: «روز قدس، جهانی است، و روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد. روز مقابله مستضعفین با مستکبرین است، روز مقابله ملتهایی است که در زیر فشار ظلم آمریکا و غیر آمریکا بودند، روزی است که باید مستضعفین مجهز بشوند، در مقابل مستکبرین، و دماغ مستکبرین را به خاک بمالند... روز قدس، روزی است که باید سرنوشت ملتهای مستضعف معلوم شود باید ملتهای مستضعف در مقابل مستکبرین اعلان وجود بکنند، باید همانطور که ایران قیام کرد، و دماغ مستکبرین را به خاک مالید، و خواهد مالید، تمام ملتها قیام کنند، و این جرثومه‌های فساد را به زباله‌دانها بریزند.»[۸]پس از دعوت آیت‌الله خمینی، این روز در ایران به عنوان روز جهانی قدس نامگذاری شد. همه ساله در ایران گروه‌هایی از مردم قبل از اقامه نماز جمعه به راهپیمایی در حمایت از مردم فلسطین می‌پردازند. در شماری از کشورهای اسلامی نظیر ترکیه، اندونزی، بحرین، لبنان و پاکستان و حتی برخی از کشورهای غیر اسلامی نظیر ایالات متحده آمریکا و انگلستان نیز، تظاهراتی در برخی از مراکز اسلامی و با حضور گروهی از مسلمانان و غیرمسلمانان برگزار می‌شود.تظاهرات یهودیان و گروهی از حامیان اسرائیل بر ضد روز قدس.در این روز، گروه‌هایی از یهودیان و طرفداران کشور اسرائیل و طرفداران جنبش صهیونیسم در برخی کشورهای اروپایی و در ایالات متحده آمریکا، تظاهراتی راعلیه این مراسم به راه می‌اندازند.در اسرائیل نیز تظاهراتی در اعتراض به برگزاری مراسم روز قدس که آن را نماد صهیونیسم‌ستیزی می‌دانند، برگزار می‌شود.

قدس، دارای معناها و کاربردهای زیر است:

1. قدس، نام عربی شهر اورشلیم یا بیت‌المقدس است.
2. قدس، یکی از شهرهای استان تهران در ایران است. این شهر مرکز شهرستان قدس است.شهرستان قدس، یکی از شهرستان‌های استان تهران است.میدان قدس، میدانی است در شمال شهر تهران.قلعه قدس، روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان تفرش در استان مرکزی، ایران.دانشگاه قدس، نام دانشگاهی فلسطینی است که در قسمت شرقی شهر اورشلیم قرار دارد.
آستان قدس رضوی، نهاد متولی آرامگاه و موقوفات علی بن موسی‌الرضا (امام هشتم شیعیان) است.کتابخانه آستان قدس رضوی کتابخانه‌ای متعلق به آستان قدس رضوی و یکی از بزرگترین کتابخانه‌های ایران و خاورمیانه است.
2. روز قدس، یک مراسم رسمی در جمهوری اسلامی ایران است که از یک‌سال پس از انقلاب ایران، در آخرین جمعه ماه رمضان و در حمایت از فلسطینی‌ها برگزار می‌شود.شعارهاراه قدس از کربلا می‌گذرد، گفتاوردی از سید روح‌الله خمینی که تبدیل به شعار تبلیغاتی مشهوری در میان نیروهای ایرانی در طول جنگ ایران و عراق شد.
3. روزنامه قدس روزنامه ایرانی چاپ مشهد.
4. جام قدس، نام یک لیگ سراسری فوتبال در ایران بود که سال ۱۳۶۷ برگزار شد.
5. نیروی قدس، زیرشاخه‌ای از نیروهای پنج‌گانه سپاه پاسداران است.
6. راکت قدس، نوعی موشک دست‌ساز است که توسط گروه موسوم به جهاد اسلامی فلسطین ساخته و علیه اسرائیل استفاده می‌شود.
7. قدس‌الاقداس، عبارتی است در انجیل عبری که منظور از آن حرم درونی نیایشگاه اورشلیم است.
8. صنایع هوایی قدس در سال ۱۳۶۴ بمنظور طراحی و تولید انواع هواپیماهای بدون سرنشین، با ماًموریتهای شناسایی، مراقبت، رزمی، آموزشی و هدف هوایی تاًسیس گردیده‌است.
9. سعیده قدس متولد ۱۳۳۰ در تهران نویسنده و نیکوکار ایرانیست.
10. شرکت‌مهاب قدس، شرکت مهندسین مشاور مَهاب قُدس در سال ۱۳۶۲ از ادغام دو شرکت «خدمات مهندسی آب (مهاب)» و «عمران زمین و توسعه منابع آب» تشکیل شده‌است.
اصطلاحاترژیم اشغالگر قدس اصطلاحی است که جمهوری اسلامی ایران رسماً بر اسرائیل اطلاق می‌کند. *
11. یوم‌کیپور یا یوم کیپور(عبری:יוֹם כִּפּוּר)که معنی واژه به واژه آن روز بخشایش گناهان است و به نام روز آمرزش نیز شناخته می‌شود؛ مهم‌ترین جشن مذهبی یهودیان است که یادبود بازگشت موسی از کوه سینا است. در این زمان، بنی‌اسرائیل به توصیه سامری به پرستش گوساله‌ای روی آورده بودند. دهمین روز پس از روش هاشانا که دهمین روز ماه تیشری در گاهشماری عبری است، یوم‌کیپور دانسته می‌شود. بر اساس میشنا، روزه گرفتن در یوم‌کیپور واجب است؛ همچنین یهودیان در این روز باید از صبح تا شب، از خوردن و آشامیدن پرهیز کنند، از خودشویی بپرهیزند، از استعمال بوی خوش و روغن مالیدن به بدنشان خودداری کنند؛ همچنین آن‌ها نباید کفش چرمی به پا کنند یا با همسر خویش جماع کنند. یهودیان معمولاً در غروب روز پیش از یوم‌کیپور را نیز جشن می‌گیرند و غذای ضیافت برپا می‌کنند؛ در این شام گاه نانی بر سفره می‌نهند که به شکل بال است و معمولاً آن را نمادی از فرشتگان می‌دانند.در این روز معمولاً یهودیان به نشانهٔ شادمانی لباس سفید برتن می‌کنند. یهودیان در روز کیپور، چهار نوبت به کنیسه می‌روند و دعا و نماز می‌خوانند و یک‌بار هم ایستاده مکتوبی را می‌خوانند که مربوط به آمرزش گناهان است. خاخام پایان روزه یوم‌کیپور را با دمیدن در کرنای شوفار به آگاهی یهودیان می‌رساند، و آن‌ها روزه خود را می‌گشایند. مسلمانان نیز در زمان محمد پیامبر اسلام، روز یوم‌کیپور را از بامداد تا غروب آفتاب روزه مستحب می‌گرفتند.دعا و نیایش روز کیپور، نیایشگران در کنیسا آرزو کرده می‌خوانند: העושה שלום במרומיו, הוא יעשה שלום עלינו ועל כל ישראל. یعنی: پرورگاری که صلح در کهکشان‌ها را بر قرار ساخته، بر سر ما و همه اسرائیل (ملت یهود) سایه صلح برقرار خواهد ساخت.***

منابع:

*.     پایگاه اطلاع رسانی حجّ /تلخیص و ویرایش: خبرگزاری آینده روشن.
**.   فاطمه شیروانی /
***.  لاویان ۹:۳/ لاویان ۲۳:۲۷/ صحیح بخاری، حدیث ۱۹۰۰/ صحیح مسلم حدیث.