طبیعت در قرآن
قرآن كريم همواره از طبيعت و شناخت آن سخن مي‌گويد: از آسمان، زمين، خورشيد، ماه، ستارگان، از ابرهاي باران‌زا و ابرهاي غير باران‌زا، ريزش فراوان آب از آسمان، رويش گياهان، زيبايي‌هاي نور، جلوه‌هاي گوناگون رنگ و وزش باد. راستي چه وقتي ديدن طبيعت مفهوم ديگري پيدا مي‌كند و زيبايي وجذابي ديگر را فراهم مي‌سازد؟ در صورتي كه بدانيم در سراپرده طبيعت، دستي تدبير مي‌كند و براي اين نعمت‌ها درجهت آسايش و رفاه انسان در كار است. قرآن كريم در آيات بسياري از تسخير طبيعت براي انسان توسط خدا خبر مي‌دهد مانند سوره ابراهيم /32 و 33، نحل /12 و 14، حج /65 و لقمان / 29، همچنين از رام كردن تمام آسمانها و زمين براي انسان خبر مي‌دهد: سوره لقمان /20 و جاثيه/12. اما مهم اين است كه بدانيم طبيعت چه اهميتي دارد و چه زيبايي‌هايي مي‌آفريند و چگونه مي‌توان از آن به گونه‌اي نيكو استفاده كرد و مهم‌تر اينكه بدانيم همه اين نعمت‌ها نشانه خدا و با تدبير خدا هستند و هدفي براي آفرينش آن ها وجود دارد و ما انسان ها ناسپاسي نعمت نكنيم و به ستم از آن استفاده ننماييم. به همين دليل، در برخي آيات قرآن آمده است كه سفر كنيد و در زمين بگرديد و بنگريد چگونه خداوند آفرينش را آغاز كرده؛ سپس باز او جهان ديگري را پديد مي‌آورد. خداست كه بر هرچيز تواناست(عنكبوت/20).و در روايات رسيده است كه« سافروا تصحوا » سفر كنيد تا سالم باشيد ، زيرا گشت و گذار در طبيعت، ديدن منظره‌هاي زيبا و آشنايي با آداب و رسوم ملت ها ، گذشته ا زآنكه خداشناسي ما را تقويت مي‌كند و به شگفتيهاي آفرينش خدا آشنا مي‌سازد و فايده‌هاي بي‌شمار مادي و معنوي براي ما ارمغان مي‌آورد، آدمي را از افسردگي مي‌رهاند و به سلامتي جسم و روان ما كمك مي‌كند. اكنون براي اينكه ابعاد گوناگون طبيعت قرآن را نشان داده باشيم به آيات چند كه در وصف طبيعت آمده، اشاره مي‌ شود:

اهميت طبيعت در قرآن
در قرآن كريم بيش از 750 آيه اشاره به ظواهر طبيعت مي‌كند ابعاد گوناگون جلوه‌ها و زيبايي‌هاي آن را يادآور مي‌شود. در اغلب اين آيات، ما را توصيه به مطالعه كتاب طبيعت و پند‌آموزي آن مي‌كند. بي‌گمان، هدف اين آيات، طرح علوم طبيعي و بيان قوانين آن نيست، هر چند به نكاتي اشاره دارد كه پس از قرنها اهميت و حساسيت آن شناخته شده و خبر از اين حقيقت مي‌دهد كه گوينده آن در اتصال به مبدأ الهي و آفريننده جهان است. آفريننده‌اي كه از همه چيز خبر دارد و با آگاهي آن ها را پديد آورده و براي ما رام كرده است. قرآن كتاب هدايت است و منظور از ذكر اين شگفتي‌ها تدبر در موجودات طبيعي و توجه به نشانه‌هاي آن در اصل خلقت است.

پيدايش حيات در زمين و اهميت آب
يكي از مسايلي كه همواره فكر بشررا به خود مشغول كرده، مساله حيات و چگونگي پيدايش آن در زمين است. در سير طبيعت ما به زندگي موجودات گوناگون برخورد مي‌كنيم و چگونگي حيات آن ها براي ما شگفت‌انگيز است. قرآن كريم در چگونگي حيات آن ها براي ما اشاره مي‌كند. مثلاً مي‌گويد: هرچيز زنده‌اي را از آب پديد آورديم(انبياء/30) و يا به مناسبت آفرينش جهان مي‌گويد: اوست كه آسمانها و زمين را در شش دوره آفريده و قدرت استيلاي او بر آب بود(هود /7).شگفتي طبيعت به تنوع وچگونگي موجودات است؛ موجوداتي كه از آب آفريده شده‌اند، عده‌اي بر روي شكم راه مي‌روند و پاره‌اي از آن ها بر روي دو پا و برخي از آن ها بر روي چهارپا. خدا هر چه بخواهد مي‌آفريند(نور/45).اهميت آب در طبيعت در قرآن جايگاه مهمي قرار دارد. در تعبيرات گوناگون به شكل توصيف درياها، رودخانه‌ها، نهرها و ريزباران‌ها مطرح مي‌شود، اما آنچه در مرحله نخست جاي دارد و آن را مقدس مي‌كند اين است كه از آب پديد آمده وعرش خدا بر آب مستقر شده و در مرحله بعدي حيات انسان و سعادت و لذت زندگي هر جانداري در مجموع آفرينش، به آب وابسته است. قرآن در جايي، اين شگفتي و زيبايي و اهميت را چنين بيان مي‌كند: و اوست كه از آسمان، آبي فرود آورد، پس به وسيله آن از هرگونه گياه برآوريم. و از آن گياه جوانه سبزي خارج ساختيم كه از آن دانه‌هاي متراكمي برمي‌آوريم و از شكوفه‌ درخت خرما خوشه‌هايي است نزديك به هم. و نيز از آب باران باغ‌هايي از انگور و زيتون و انار همانند و غيرهمانند بيرون آورديم. به ميوه آن چون ثمر دهد و به طرز رسيدنش بنگريد، بي‌گمان در اينها براي مردمي كه ايمان مي‌آورند نشانه‌هاست.(انعام/99).

زندگي دوباره طبيعت
يكي ديگر از نمايش‌هاي خدا درجهان كه قرآن از آن ياد مي‌كند، حيات دوباره طبيعت است، طبيعتي كه در فصل زمستان مي‌ميرد و سبزي وشادابي خود را از دست مي‌دهد، اما در فصل بهار دوباره زنده شده وجان ديگر مي‌گيرد. قرآن اين رحمت الهي را با ريزش باران توصيف مي‌كند(اعراف/57) يا در جاي ديگر مي‌گويد: خداوند بادها را مي‌فرستد كه ابرها را برانگيزند، آنگاه آن را به سوي سرزمين مرده مي‌رانيم تا زمين را پس از مرگش دوباره زنده كنيم. توصيف طبيعت و حيات دوباره آن يكي ا زنمونه‌هاي ديگر شگفتي‌هاي طبيعت در قرآن است، اما جالب است بدانيم هدف اين توصيف مشهود، نشان دادن طبيعي حيات انسان پس ازمرگ است، به عبارت ديگر براي آن است كه چگونه پس از آنكه تمام جسم او پوسيد و متلاشي شد، دوباره زنده مي‌شود، همان‌گونه كه طبيعت زمين پس از پژمردگي و خزان ومرگ، دوباره حيات پيدا مي‌كند.

طبقات آسمان
نمايشگاه ديگري از طبيعت ساكت، آرام و بي‌زبان كه در قرآن از آن سخن گفته مي‌شود، نمايشگاه آسمان، ماه و ستارگان و كهكشان‌ها هستند. براي انسان فرصت‌هايي به دست مي‌آيد كه با تأمل به آسمان نگاه كند و از نگاه خود لذت ببرد. اين فرصت در شب در بيابان‌ها كه نور شهرها كمتر وجود دارد و تلألؤ مي‌كند و تابلويي طبيعي و منظم از جهان آفرينش را به نمايش مي‌گذارد، بهتر فراهم مي‌شود. قرآن با تعبيرات گوناگون اين زيبايي‌ها را توصيف مي‌كند و مهم‌تر آنكه ما را به زاويه‌هاي پنهان شگفتي‌ جهان آفرينش رهنمون مي‌سازد: خدايي كه هفت آسمان را طبقه طبقه آفريد. در آفرينش آن بخشايشگر، هيچ‌گونه اختلاف‌ و تفاوت نمي‌بيني. باز بنگر آيا خلل و نقصاني مي‌بيني(ملك/3). در آيه‌اي ديگر به جزئيات ديگري از آسمان و شگفتي‌هايش اشاره مي‌كند. مگر نديده‌ايد كه چگونه خدا هفت آسمان را توبرتو آفريده است و ماه را در ميان آن ها روشنايي‌بخش گردانيده و خورشيد را چون چراغي قرار داده است(نوح/15‌).

ويژگي‌هاي زميني
قرآن بيشترين نكات را درباره زمين به عنوان بستر زندگي انسان مطرح كرده است. بيش از 450 آيه درباره زمين سخن مي‌گويد، اما مهم‌ترين نكاتي كه به بحث ما مربوط مي‌شود، درباره امتيازات و امكانات زمين است. اينكه خداوند زمين را قابل روييدن آفريده تا بتوان از آن محصولي استخراج كرد(بقره/164،حجر/19)، بر اثر بارش باران و فرورفتن آن در زمين كه تبديل به چشمه هاي جوشان مي‌شود(زمر/21)، زمين را كشيده و پهن آفريده است(بقره/22، رعد/3)، زمين را گهواره قرار داده و راه‌ها را در زمين ترسيم كرده است(طه/53)، زمينه رستني هاي گوناگون را فراهم ساخته(همان) و اينكه ظاهر زمين خشكيده ديده مي‌شود ـ اما چون آب بر آن فرود برود به جنبش درمي‌آيد و نمو مي‌كند و آمادگي هر نوع رستني در آن فراهم است(حجّ/5) و دهها تعبير ديگري كه در توصيف زمين آمده و بيانگر ويژگي‌هاي زمين نسبت به ساير كرات مي‌باشد، اينها نمونه‌هايي از توصيف طبيعت و زمين در قرآن به شمار مي‌روند.

رنگ ها
از جمله موارد توصيف طبيعت در قرآن، توصيف رنگ هاست. تنوعي كه حس كنجكاوي انسان ها را بر مي‌انگيزد و به انسان گوشزد مي‌كند كه درباره علت پيدايش رنگ ها تأمل كند و از سوي ديگر نسبت به برخي از رنگ ها مي‌گويد: اين رنگ، براي بينندگان و تماشاگران ايجاد سرور مي‌كند(بقره/69). رنگ ها در طبيعت به دو بخش تقسيم مي‌شوند: رنگ‌هايي كه حزن‌آورند و رنگ‌هايي كه شادي‌آفرين هستند. قرآن به رنگ‌هاي شادي‌بخش، اهميت ويژه‌اي مي‌دهد كه شگفتي‌ همگان را برمي‌انگيزد و انگيزه‌اي براي جلب توجه به وجود مي‌آورد مانند رنگ زرد، رنگ سبز و سفيد. مثلاً در اوصاف بهشتيان از رنگ سبز ياد مي‌كند كه بهشتيان بر پشتي‌هاي سبزرنگ تكيه‌ زده‌اند(رحمن/76) يا از رنگ سفيد در توصيف نوشيدني‌هاي اهل بهشت ياد مي‌كند:‌ بيضاء لذة للشاربين.(صافات/40) از تنوع رنگ‌هاي ميوه‌ها به عنوان يك نعمت ياد مي‌كند: آيا ندانستي كه خداوند از آسمان آبي فرو فرستاد. ما بدان آب ميوه‌هايي با رنگ‌هاي گوناگون خارج ساختيم و نيز از كوه‌ها راه‌ها و رگه‌هاي سفيد، سرخ و به رنگ‌هاي مختلف و گاه به رنگ كاملاً سياه پديدار نموديم.(فاطر/27) واقعاً اين پرسش مطرح است كه اگر تمام اين ميوه‌ها با طعم ومزه‌هاي مختلف به يك رنگ بودند، جاذبه‌اي براي خوردن وجود نداشت و از آن لذتي ايجاد نمي‌شد. خداوند اين تنوع رنگ‌ها را در طبيعت يكي از نعمت‌هاي الهي مي‌داند. اين شيوه از توصيف در طبيعت نسبت به ابرها، بادها، كوه‌ها، دشت و بيابان‌ها و سبزي‌ها نيز صادق است. به عنوان نمونه مي‌توان به آيات زير مراجعه كرد: سوره نبا/14، اعراف/57، نازعات/32 و فاطر/27.جالب اين جاست كه يكي از محورهاي طبيعت، زمان ها و مكانهاست. همان‌طور كه برخي از مكانها داراي زيبايي و جاذبه است، برخي مكانها در فرهنگ قرآن ارزشمند و مقدس و معنويت آفرين است مانند مسجدالاقصي، مسجدالحرام، كوه طور و محراب زكريا. همين‌طور از بعد معنوي برخي زمان‌ها در طبيعت ارج و منزلتي خاص دارند و روح‌افزا هستند. اين زمانها، مانند مكان‌هاي لذت‌بخش، شادابي معنوي به ارمغان مي‌آورند و خداوند، رحمت و عنايت مخصوص در آن اوقات به انسان‌ها دارد و به عنوان نمونه در قرآن از وقت سحر، صبحگاهان به عنوان زماني بس ارجمند ياد مي‌كند و مي‌فرمايد : در آن هنگام به عبادت و راز و نياز مشغول باشيد. كسي كه در اين زمان با خدا ارتباط پيدا كند از فرصت‌هاي ديگر بهتر و ارجمندتر است. زيرا اميد است كه پرودگار چنين شخصي را كه در اين ساعت بيدارمي‌شود به عبادت و راز و نياز با خدا مشغول مي‌شود به مقامي ستوده برساند(اسراء/79).صبح و نسيم صبحگاهي يكي از بهترين اوقات طبيعت است كه براي ورزش و استشمام هواي آزاد استفاده مي‌شود، اما قرآن اين زمان را هم براي لذت معنوي و هم براي لذت مادي از بهترين فرصت‌ها معرف مي‌كند. خوشا به حال آن انسان‌هايي كه به جاي خواب در اين زمان بيدارند و لذت بهره‌گيري از صبح را به غفلت خواب جايگزين نمي‌كنند.

اهداف ذكر طبيعت
مهم‌ترين نكته، جهت‌گيري ذكر طبيعت در قرآن است. انسان‌ها بويژه‌ مخاطبان قرآن،كم و بيش طبيعت را مي‌شناختند، اما آنچه لازم بود كه آن ها بدانند، جهت و سراپرده طبيعت است. مثلاً قرآن بارها به اين جهت از طبيعت ياد مي‌كند تا اثبات مانع كند و از پيچيدگي‌ها وشگفتي‌هاي طبيعت به عنوان مظاهر خلق خدا ياد كند. به عنوان نمونه: سوره انعام آيه1 و احقاف /1-3.البته گاهي در ابعاد دقيق‌تر زيبايي‌هاي طبيعت بازگفته مي‌شود، مانند دلالت بر توحيد يا تنزيه خداوند ازداشتن فرزند(انعام /100-101) يا داشتن نظم و پيوند. يا ذكر آن ها توجه دادن به عظمت، قدرت، تدبير و رحمت و حكمت گستره علم الهي است.(زمر/7، فرقان/60-62، حج/61، انعام /63-64، نور/45).و جالب‌تر از همه اينها كه نشان‌دهنده تعادل و واقع‌گرايي قرآن مي‌باشد، تشويق به بهره‌برداري از طبيعت و استفاده از لذات حسي است(انعام/142-144). به نظر من اين شيوه بيان از ويژگي‌ در قرآن است كه به شكل معتدلي ما را در استفاده از طبيعت تشويق مي‌كند. به همين دليل در جايي قرآن در خطاب به پيامبر مي‌گويد: بگو زيورهايي را كه خدا براي بندگانش پديد‌ آورده و نيز روزي‌هاي پاكيزه را چه كسي حرام گردانيده‌؟ بگو اين نعمت ها در زندگي دنيا براي كساني است كه ايمان آورده‌اند(اعراف/32).نكته ديگر ذكر شگفتي‌هاي طبيعت در قرآن به اين جهت است كه از غرور و عجب و خودخواهي باز دارد و نور ايمان در دلها ايجاد شود. يا از رفتار گذشته‌ها عبرت بگيرد. گاهي قرآن با ذكر نمونه‌اي از طبيعت در جهت تربيت نفس و جلوگيري از غفلت او سخن مي‌گويد: مثلاً در آنجا كه از طوفان دريا و تلاطم كشتي‌ها سخن مي‌گويد و اين حالت طبيعت را بيان مي‌كند از آن جهت كه انسان درحالت گشايش و وفور نعمت خدا را فراموش مي‌كند و به هنگام سختي و فشار به ياد پروردگار مي‌افتد؛ خدا اين حالت را در ضمن حادثه‌اي طبيعي ذكر مي‌كند: او كسي است كه شما را در خشكي و دريا مي‌گرداند، تا وقتي كه دركشتي و در حالت آرامش هستيد كه با بادي خوش در حركت است، افرادي در اين حالت آرامش هستيد كه با بادي خوش درحركت است، افرادي در اين حالت شاد هستند.(و از ياد خدا غافل‌)، اما بناگاه بادي سخت بر آن ها وزد و موج از هر طرف بر ايشان تازد يقين كنند كه در محاصره افتاده‌اند، در آن حال خدا را پاكدلانه مي‌خوانند كه اگر ما را از اين ورطه برهاني، قطعاً از سپاسگزارانيم(يونس/22).اين‌ها نمونه‌هايي از اهداف ذكر طبيعت است، البته اهداف بسياري در ذكر طبيعت مي‌باشد كه به همين نمونه‌ها بسنده شد، چنانكه مباحث ديگري در ذكر طبيعت مطرح است، مانند اسلوب قرآن در توصيف طبيعت، مقايسه ميان شيوه‌ قران و شيوه‌ كتاب‌هاي مقدس، اعجاز علمي قرآن در بيان مسائل طبيعي و موضوعات ديگري كه هريك بحث مستقلي را مي‌طلبد.

رازهای شگفت انگیز طبیعت در قرآن
همواره به بشر گفته شده است که در زمین گردش کنند و بر آنچه در آن خلق شده است بنگرند و بیندیشند. بررسی بخش هایی از اعجاز قران در طبیعت شامل ترجمه آیات قران در باره هر پدیده طبیعی به همراه توضیحات علم و یافته های علمی بشر در آن رابطه است.

باران /سوره نور آیه۴۳:
آیا ندیدی که خداوند ابرهایی را به آرامی می راند، سپس میان آن ها پیوند می دهد، و بعد آن را متراکم می سازد؟! در این حال، دانه های باران را می بینی که از لابه لای آن خارج می شود; و از آسمان -از کوه هایی که در آن است(ابرهایی که همچون کوه ها انباشته شده اند)- دانه های تگرگ نازل می کند، و هر کس را بخواهد بوسیله آن زیان می رساند، و از هر کس بخواهد این زیان را برطرف می کند; نزدیک است درخشندگی برق آن(ابرها) چشمها را ببرد!دانشمندان با مطالعه بر روی ابرها به این نتیجه رسیدند که چگونگی بارش باران از ابرها دارای سیستم و مرا حل خاصی می باشد.هواشناسان در مورد تشکیل ابر کومولونیمبوس مطالعه کرده اند تا نحوه تولید و ایجاد باران، تگرگ، برق(نور) را بیابند.یافته ها نشان می دهد که کومولونیمبوس طی مراحل زیر باران ایجاد می کند.

۱- حرکت ابرها: ابتدا ابرها با نیروی باد به حرکت در می آیند، قطعه های پراکنده و کوچک که کومولوس نام دارند با نیروی باد به یکدیگر فشرده شده و در یک منطقه تجمع می یابند و ابرهای کومولونیموس را می سازند.
۲- اتصال: ابرهای کوچکتر به یکدیگر متصل و ابرهای بزرگتر را تشکیل می دهند.
۳- تراکم و انبوه شدن: وقتی ابرهای کوچکتر به هم می پیوندند و ابرهای بزرگتر را می سازند در ابرهای بزرگ حرکت و رشد عمودی به سمت بالا صورت گرفته که این پدیده در مرکز ابرها بیشتر از لبه ها و کناره های آن رخ می دهد.

ابرها بعد از این رشد رو به بالا موجب کشیده شدن توده ابر به بالا و رسیدن به ناحیه سردتر اتمسفر(جو) که محل تشکیل قطره های آب و تگرگ است می شود و قطره های آب و تگرگ، بزرگتر و سنگین تر شده و حرکت رو به بالای آن ها متوقف می شود.به صورت قطره های باران و تگرگ فرود می آیند به هم پیوستن تکه های کوچک و تشکیل ابرهای بزرگ می باشد و شروع بارندگی می باشد.

تناسب باران /سوره زخرف آیه ۱۱:
همان کسی که از آسمان آبی فرستاد بمقدار معین، و بوسیله آن سرزمین مرده را حیات بخشیدیم; همین گونه(در قیامت از قبرها) شما را خارج می سازند!(۱۱)
بر اساس تحقیقاتی که دانشمندان بر روی تناسب قطرات باران انجام دادند به این نتیجه رسیدند که مقدار قطراتی که از زمین بخار می شودن در حدود ۱۶ میلیون تن می باشد و به همین میزان آب ازآسمان فرود میآید.

باد /سوره حجر آیه۲۲:
ما بادها را برای بارور ساختن(ابرها و گیاهان) فرستادیم; و از آسمان آبی نازل کردیم، و شما را با آن سیراب ساختیم; در حالی که شما توانایی حفظ و نگهداری آن را نداشتید!(۲۲)بادها با وزش خود روی اقیانوس ها باعث حرکت قطرات اب و بعد از مدتی به وجود امدن موج می شوند. سپس این موجها سب پخش شدن ذرات اب در هوا می شوند و باد آن ها را به سمت بالا انتقال می دهد که از اولین مراحل بارش باران می باشد.یکی دیگر از وظایف بادها انجام عمل لقاح می باشد.

آب ها و اقیانوس ها دیوار مانع میان دو دریا /سوره نمل آیه۶۱:
یا کسی که زمین را مستقر و آرام قرار داد، و میان آن نهرهایی روان ساخت، و برای آن کوه های ثابت و پابرجا ایجاد کرد، و میان دو دریا مانعی قرار داد(تا با هم مخلوط نشوند; با این حال) آیا معبودی با خداست؟! نه، بلکه بیشتر آنان نمی دانند(و جاهلند)!(۶۱)موج های بزرگ و جریان های قوی در دریا مدیترانه و اقیانوس اطلس وجود دارد. مدیترانه از طریق جبل الطارق وارد اتلانتیس می شود. میان این دو در اعماق چند صد متری دیوار وجود دارد.در طرفین این مانع هریی از دریاها دما و شوری و غلظت و شرایط زیستی خاص خود را دارد.مثلا آب دریای مدیترانه در مقایسه با اقیانوس اطلس: گرم، شور، و کم غلظت تر است.وقتی آب دریای مدیترانه از بالای دیوار میان خود و اقیانوس اطلس، با گرما و شوری و غلظت کم و خصوصیات ویژه خود چند صد متر به اعماق می رود.آب دریای مدیترانه در آن عمق تعادل و توازان ایجاد می کند.و از بالا برمی گردد.این دو دریا در همین مرز با هم قاطی میشوند و فراتر از مرز خود نمی روند.که این امر به خاطر تغییر غلظت کشش سطحی از قاطی شده اند جلوگیری می کند.

کوه ها /سوره انبیا آیه۳۱:
و در زمین، کوه های ثابت و پابرجایی قرار دادیم، مبادا آن ها را بلرزاند! و در آن، دره ها و راه هایی قرار دادیم تا هدایت شوند!(۳۱)
دانشمندان به این نتیجه رسیده ان که ریشه کوهها برروی سطح زمین نمی باشد بلکه در زیر زمین می باشد مثلا کوه اورست ارتفاع قله ان در حدود ۹ کیلومتر از زمین می باشد و ریشه ان طولی در حدود ۱۲۵کیلومتر دارد.کوهها بر اثر حرکت و تصادم تکه های بزرگ پوسته زمین به وجود می ایند.
و قتی دو لایه با هم برخورد می کنند لایه قوی تر در زیر ان یکی قرار می گیرد و از لایه بالای کوه ئشکل می گیرد.

زلزله و خروج مواد مذاب /سوره زلزله آیه ۱و۲:
هنگامی که زمین شدیدا به لرزه درآید،(۱) و زمین بارهای سنگینش را خارج سازد!(۲)فوران های آتشفشانی معمولا براساسی شکل دهانه ای که از آن فوران صورت می گیرد، محل قرارگیری دهانه در کوه آتشفشان، شکل و نوع مخروط اتشفشان و بالاخره خصوصیات عمومی فوران(آرام یا شدید-انفجاری یا غیر انفجاری) طبقه بندی می شوند.گدازه های اسیدی به علت درصدSio۲ بالا و درجه حرارت نسبتا پایین دارای(ویسکوزیته) بالا و سیالیت پائین بوده و در نتیجه به صورت انفجاری همراه با مواد پرتابی می باشد.اما در گدازه های باریک به علت درصدSio۲پائین و درجه حرارت نسبتا بالا، گرانروی پائین بوده و سیالیت افزایش می یابد و در نتیجه مواد پرتابی با مقدار کم و فوران آرام انجام می شود.

سیاهچاله فضایی /سوره نجم آیه۱:
سوگند به ستاره وقتی که از بالا به گودال فرو می افتد(یا فرو می ریزد)(۱)طبق اختر فیزیک نظری جدید ممکن است سیاهچاله ها مرحله پایانی زندگی ستاره ها باشند.مادامی که یک منبع انرژی در ناحیه مرکزی ستاره فعالیت می نماید، درجات حرارت بالا باعث انبساط گاز و جدا شدن لایه های بالایی آن می شود.در عین حال، نیروی گرانشی عظیم ستاره این لایه ها را بسوی مرکز می کشاند.پس از آنکه سوخت تامین کننده واکنش های هسته ای به مصرف رسید، درجه حرارت در ناحیه مرکزی ستاره به تدریج پایین می آید.در این مرحله تعادل ستاره به هم می خورد و ستاره تحت تاثیر نیروی گرانشی خود منقبض می گردد، تکامل و تغییر بیشتر آن به جرمش بستگی دارد.

ستون های منظومه شمسی /سوره رعد آیه۲:
خدا همان کسی است که آسمانها را، بدون ستونهایی که برای شما دیدنی باشد، برافراشت، سپس بر عرش استیلا یافت(و زمام تدبیر جهان را در کف قدرت گرفت); و خورشید و ماه را مسخر ساخت، که هر کدام تا زمان معینی حرکت دارند! کارها را او تدبیر می کند; آیات را(برای شما) تشریح می نماید; شاید به لقای پروردگارتان یقین پیدا کنید!(۲)سیارات منظومه شمسی نیروی جاذبه که انسان آنرا بصورت ستونهای از موج تصور می کند و به شکل ستون آنرا رسم می کند با هم نگهداشته شده اند.

تعداد سیارات منظومه شمسی /سوره یوسف آیه۴:
(به خاطر بیاور) هنگامی را که یوسف به پدرش گفت: "پدرم! من در خواب دیدم که یازده ستاره، و خورشید و ماه در برابرم سجده می کنند!"(۴)بنابر یافته ستاره شناسان تعداد سیارات ۱۱ می باشد: سیاره ماه، سیاره عطارد، سیاره زهره، سیاره زمین، سیاره مریخ، سیاره مشتری، سیاره زحل، سیاره اورانوس، سیاره نپتون، سیاره پلوتون، سیاره سدنا.

شب و روز /سوره نور آیه۴۴:
خداوند شب و روز را دگرگون می سازد; در این عبرتی است برای صاحبان بصیرت!(۴۴)خورشید هر روز از مشرق طلوع میکند و به آرامی بالا می اید. مسیر حرکت آن دراسمان به شکل یک نیم دایره است.پس از پیمودن این مسیر، درافق فرو می رود.و شب آغاز می شود.زندگی انسان، جانوران و گیاهان تحت تاثیر گردش شب و روز است.در زمانهای قدیم، مردم عقیده داشتند که خورشید واقعا در آسمان حرکت می کند و شب و روز به وجود می آورد.مثلا مصریان بر این باور بودند که خدای خورشید به نام "رع" ارابه آتشین خود را هر روز در آسمانها می راند.امروزه می دانیم که این خورشید نیست که حرکت می کند بلکه سیاره ما زمین، از غرب به شرق می چرخد.ما در اثر چرخش زمین تصور می کنیم که خورشید در آسمان حرکت می کند.

پوشش هوای محافظ زمین /سوره انبیا آیه۳۲:
و آسمان را سقف محفوظی قرار دادیم; ولی آن ها از آیات آن روی گردانند.(۳۲)گرد زمین را پوشش هوایی ضخیمی فرا گرفته،که عمق آن به ۳۵۰ کیلومترمی رسد.هوا از گازهای «نیتروژن "-به نسبت ۷۸/۰۳ درصد و«اکسیژن "به نسبت۹۹ ۲۰/ درصد و اکسید کربن به نسبت ۰/۰۴درصد و بخار آب و گازهای دیگر به نسبت ۰/۹۴ درصد ترکیب یافته است.این پوشش هوایی با این حجم ضخیم و بااین نسبت های گازی فراهم شده در آن،هم چون سپری آسیب ناپذیر،زمین را دربر گرفته و آن را از گزند سنگ های آسمانی که به حد وفور(۵۲) به سوی زمین می آیند و ازهمه اطراف،تهدیدی هولناک برای ساکنان زمین به شمار می روند،حفظ کرده زندگی را بر ایشان امکان پذیر می سازد.

سيدمحمدعلي ايازي

منابع:
http://www.isqa.ir
http://fardanews.com
http://www.maarefquran.org
گلستان قرآن، سال ششم، شماره 187.