خواب فرايندي طبيعي است که به طور منظّم در هر 24ساعت اتفاق مي افتد و در آن حالت انسان، ناهشيار و نسبت به اتّفاقات اطراف خود نا آگاه است.خواب 2نوع عمده دارد:

1:خواب با حركت سريع چشم ها

 كه سرتاسرشب چند بار اتفاق مي افتند و ما طی آن ها خواب می بینیم.دراين نوع خواب كه حدودا يك پنجم زمان خوابيدن را به خود اختصاص ميدهد مغز بسيار فعال بوده و ماهيچه‌هاي بدن در حال استراحت هستند و چشم ها به سرعت به   چپ و راست حركت مي كنند.

2:خواب بدون حركت سريع چشم ها

در اين حالت مغز آرام بوده وليكن بدن   حركت میکند در اين هنگام هورمونها  آزاد شده   و وارد سيستم گردش خون مي شوند و بدن  به ترميم خستگي ها و فرسودگيهاي حاصل از فعاليتهاي روزانه مي پردازد.اين نوع خواب داراي  چهار مرحله است:

مرحله يك- مرحله پيش از به خواب رفتن

در اين مرحله عضلات آرام میگیرند، ضربان قلب كند شده و دماي بدن كاهش   مي يابد.

مرحله دو- خواب سبك

در اين مرحله   هنوز میشود به سادگي و بدون احساس گیجی از خواب بیدار شد.

مرحله سه- موج آهسته

در اين مرحله فشار خون كم ميشود، ممكن است در خواب صحبت كنيم يا راه برويم.

مرحله چهار- خواب عمیق با موج آهسته

در اين حالت از خواب بیدار کردن ما خيلي سخت است  و در صورت وقوع   احساس گيجي خواهیم کرد.جابجايي بين مراحل  يك و دو در خواب شبانه حدود پنج بار اتفاق مي افتد وهر چه به صبح نزديكتر شويم میزان خواب ديدن ما افزايش مي يابد. در جريان يك خواب طبيعي تقريبا هر دوساعت يك بار به مدت يك يا دو دقيقه  بيدار مي شويم  ولي معمولا آن را بياد نمي آوريم ولي اگر در اين حالت  از قبل  دلشوره داشته باشيم يا در اطراف ما سرو صدا باشد يا همسر ما خروپف كند، احتمالش بیشتر است که اين دوره هاي بيداري را به ياد آوریم.

به چقدر خواب نياز داريم؟

پاسخ اين سوال عمدتا بستگي به سن ما دارد.

• نوزادان روزانه حدود هفده ساعت  می خوابند.
• كودكان بزرگترتنها به نه يا ده ساعت خواب شبانه نياز دارند.
• اغلب افراد بالغ نيازمند هفت  يا هشت ساعت خواب شبانه  هستند. 

افراد   مسن تر هم به همين مقدار خواب نياز دارند ، اما اغلب ممكن است فقط يك دوره خواب عميق شبانه  در طی  سه تا چهار ساعت اول داشته   و  پس از آن  ممكن است آسان تر از خواب بيدار شوند بعلاوه، تمايل به خواب ديدن با افزايش سن كاهش مي يابد، همچنین افراد همسن در شرايط يكساني به سر نمي برند و با هم تفاوت دارند.اغلب افراد به هفت يا هشت ساعت خواب نياز دارند اما افرادي هم  هستند  که با سه تا چهار ساعت خواب شبانه سرمیکنند.خوابیدن شبانه بطور منظم و بیش از هفت  يا هشت ساعت، مفيد نخواهد بود. دوره های  كوتاه مدت بيداري بسیار بيشتر از آنچه واقعا هستند حس  مي شوند بنا براين به سادگي  ممکن است احساس کنیم  كمتر از ميزان واقعي خواب بوده ايم.

اگر نخوابيم چه مي شود؟

  اگر نتوانيم بخوابيم نگران مي شويم، اگر بي خوابي گهگاهي اتفاق بيفتد روز بعدش احساس خستگي خواهيم داشت اما در اين حالت آسيبي به سلامتي جسمي و رواني ما وارد نمي شود اما پس از چند شب بيخوابي به تدريج متوجه خواهید شد:

• تمام مدت خسته هستید.
• در طی روز چرتتان می گیرد.
• تمرکز فکری برایتان سخت می شود.
• تصمیم گیری برایتان مشکل می شود.
• شروع به احساس افسردگی می کنید.

اگر با ماشین آلات سنگین  کار می کنید یا در حال رانندگی باشید این میتواند بسیار خطرناک باشد.سالانه مرگ و میر فراوانی به دلیل به خواب رفتن افراد حین رانندگی اتفاق می افتد.فقدان خواب هم چنین میتواند ما را در مقابل فشار خون بالا، چاقی و دیابت آسیب پذیر سازد.

مشکلات خواب در دوران بزرگسالی

خواب بیش از حد کم ( Insomnia) ممکن است احساس کنید خواب کافی ندارید و یا حتی اگر  میزان ساعات، برای خواب شبانه   به نظر کافی آیند، یک استراحت مناسب در طول شب برایتان حاصل نمی شود.دلایل روزمره فراوانی برای خوب نخوابیدن وجود دارند:

•  اتاق خواب گرم يا سرد است يا سر و صدا زياد است.
•  ممکن است رختخواب، ناراحت يا كوچك باشد.
•  احتمال دارد الگوي خواب  همسر شما با شما متفاوت باشد.
•  شما ممکن است یک الگوی منظم برای خواب نداشته باشید یا به میزان کافی نرمش بدنی نکنید.
•  خوردن بیش از حد ممکن است خوابیدن را مشکل سازد.
•  گرسنه به بستر رفتن ممکن است سبب بیداری پیش از موعد گردد.
•  سیگار، الکل و نوشیدنی های کافئین دار مثل چای و قهوه.
•  بیماری، درد یا تب بالا. 

برخی علل جدی تر عبارتند از:

•  مشكلات احساسي
•  ناشي از كار
•  اضطراب و نگراني
•  افسردگي ، شما ممكن است صبح زود از خواب بيدار شويد و قادر به خوابيدن دوباره نباشيد.
•  فكر بيش از حد به مشكلات روزانه

آيا مصرف قرص كمكي به ما ميكند؟

قرصهاي خواب چندين سال است كه بوسيله مردم مصرف ميشوند ولي اين قرص ها:

•  اثر طولاني مدت ندارند.
•  روز پس از مصرف آنها شما خسته و تحريک پذير خواهيد بود.
•  خيلي زود كارايي خود را از دست مي دهند و شما مجبوريد از مقدار بيشتري دارو استفاده كنيد.
•  بسياري به آن معتاد مي شوند، در واقع با مصرف طولاني مدت قرص هاي خواب آور انسان از نظر جسمي و رواني به آنها وابسته مي شود.
•  بسیاری از عوارض قرصهای خواب آور جدید(zolpidem,zalpelon,zopiclone) هم شبیه قرص های قدیمِی مانندNitrazepam,Temazepam,Diazepamمی باشد. 

قرص های خواب بایدبرای مدت کوتاه(کمترازدوهفته)مصرف شود-مثلادر مواقعی که شمااصلا خوابتان نمی برد و دچار پریشانی شده اید.اگر شما مدت طولاني است كه از اين دارو ها استفاده مي كنيد بهتر است با مشورت پزشك  خود مقدار مصرف را به تدريج كاهش دهيد، در برخي موارد نيز مصرف دارو هاي ضد افسردگي مفيد مي باشد.

7باور نادرست:

‌1 - خواب؛ هر چه بیشتر، بهتر: كاش همین‌طور بود!

ولی مطالعات نشان می‌دهد احتمال مرگ زودرس در آنهایی كه بیش از8 ‌ساعت در شبانه‌روز می‌خوابند،بیشتر است.

 

‌2- خوش به حال فلانی، هنوز سرش به بالش نرسیده،خوابش می‌برد!

‌اتفاقا این نشان می‌‌دهد كه فلانی‌،خواب خوبی ندارد.این كه آدم هنوز سرش به بالش نرسیده خوابش ‌ببرد، یكی از نشانه‌های خواب‌آلودگی است كه باید تحت بررسی قرار بگیرد.مدت زمانی كه طول می‌كشد ‌تا خوابمان ببرد،نباید كمتر از 5 دقیقه یا بیشتر از30 دقیقه باشد.پزشكان،مقادیر كمتر و بیشتر از ‌این محدوده را غیرطبیعی می‌دانند.

 

3- چقدر كم می‌خوابی!

همه آدم‌ها حداقل به 8 ساعت خواب شبانه احتیاج دارند! ‌هیچ عدد قطعی و واحدی وجود ندارد كه بشود روی آن قسم خورد.میزان نیاز به خواب در افراد مختلف، ‌متفاوت است.به خودتان رجوع كنید، اگر حس می‌كنید كه هر روز بعدازظهر خسته و خواب‌آلود ‌می‌شوید، بدانید كه احتمالا الگوی خواب‌تان غلط است.

 

 ‌4- چقدر زیاد می‌خوابی، نخبه‌ها فقط روزی 3،‌ 4 ساعت می‌خوابند!

‌شاید مارگارت تاچر و بیل كلینتون و چند نفر از مشاهیر هالیوودی جزء نخستین كسانی باشند كه رسانه‌های ‌غربی،درباره كم‌ خوابیدن آنها زیاد حرف زدند.اما واقعیت این است كه از نظر پزشكان، این قبیل افراد ‌معمولا عملكرد بهتری نسبت به سایرین ندارند. كم‌خوابی،سلامت شما را تهدید می‌‌كند و ‌تمركزتان را پایین می‌آورد. كم‌خوابی حتی می‌تواند بیمارتان كند و به سیستم ایمنی‌ شما آسیب ‌بزند.

‌

5- من خوابم خوب است؛ فقط شب‌ها چند بار از خواب می‌پرم!

‌به چنین خوابی نمی‌گویند خواب خوب. خوابی خوب است كه تداوم مناسبی داشته باشد.بیدار شدن مكرر ‌در حین خواب از علائم شایع اختلال خواب است و بیشتر آنهایی كه شب‌ها بیش از یك بار از ‌خواب می‌پرند، به نوعی اختلال خواب دچارند.

 

6- كم‌‌خوابی فقط یك چاره دارد؛ قرص خواب!

تاثیر داروهای خواب‌آور، كوتاه‌ مدت است و كم‌كم بدن به دارو عادت می‌كند و دیرتر به آن جواب می‌دهد. از ‌طرفی،اگر بدن به دارو عادت ‌كند؛ قطع آن اوضاع را بدتر می‌كند. پس برای درمان قطعی، فقط باید به پزشك ‌مراجعه كرد تا علت اصلی بی‌‌خوابی شناخته و درمان شود.

 

‌7- كم‌‌خوابی از آن دردهایی است كه چاره ندارد‌ و باید با آن ساخت!

‌اما توصیه‌های دیگری هم هست كه می‌تواند اوضاع خواب‌تان را رو به ‌راه كند: ‌پرهیز از نوشیدن چای،قهوه، نوشابه وخوردن شكلات در ساعات نزدیك به خواب. خودداری از مصرف غذاهای سنگین و كشیدن سیگار در ساعات نزدیك به خواب.‌رعایت نظم خواب؛ خوابیدن در یك ساعت ثابت، اختصاص دادن اتاق خواب به خوابیدن و اجتناب از كارهای ‌دیگری مثل تماشای تلویزیون و كار در آن اتاق ‌‌و بالاخره این كه اگر بیش از نیم ساعت در رختخواب ماندید و خوابتان نبرد و احساس خواب‌آلودگی هم ‌نكردید، باید از اتاق خواب خارج شوید وتا وقتی احساس خواب‌آلودگی نكرده‌اید،به رختخواب برنگردید.‌